Vandaag is het Goede Vrijdag, de dag waarop in de christelijke traditie het lijden en sterven van Christus centraal staan. Voor mij (met mijn Katholieke achtergrond) is en blijft het een bijzondere dag. Een dag om stil te staan bij lijden, sterven en vooral bij opoffering. Ik ben nog steeds geïnteresseerd in het Christus verhaal en vandaag vooral in de vraag hoe lijden en opoffering in de levens van mensen werken. Ik heb vandaag vaak stil gestaan bij de levens van al die mensen die delen van hun leven (en soms heel hun leven) schenken, offeren, aan de verzachting van het lijden van anderen. Ik herinner me een foto van Sebastiao Salgado waarop een moeder haar kind op schoot heeft in de hel van een vluchtelingenkamp ergens in Tanzania, gevlucht voor de genocide in Ruanda. De blik van het kind en de houding van die moeder! Of de beelden van vluchtende vaders en moeders uit Syrië die hun kinderen in veiligheid proberen te brengen, weg uit de oorlog.
Ik zag in gedachten vandaag ook een man met een baard die op Lesbos probeert vluchtelingen te helpen en die daarvoor zijn vakantie opoffert. Ik zag een vrijwilliger bij het Leger des Heils die zelf door zijn eigen hel is gereisd en die nu daklozen van een maaltijd en slaaplekken voorziet. Ik zag een Parijse man die al zijn spaargeld en zijn halve leven gegeven heeft (en dat nog steeds doet) aan daklozen en gevangenen.
Het ontroert me zo intens. En het werd vandaag al maar weidser. Iedereen heeft offers gebracht voor anderen. We geven geld aan collectes (soms ook als we het zelf maar moeilijk kunnen missen). Sommigen hebben hun carrières in de koelkast gezet voor hun kinderen (vaak zonder daar zelfs maar bij na te denken). Anderen zorgen voor oude vaders en moeders, voor zieken en stervenden. Sommigen zorgen voor mensen en anderen voor dieren. Sommigen gooien het roer van hun leven compleet om, om een pad van contemplatie en mededogen te bewandelen, omdat ze niet anders kunnen. Allemaal, bewust of onbewust, zijn we in staat tot opoffering, tot de aanvaarding van klein of groot lijden ten behoeve van anderen. Sterker nog, we kunnen niet anders. Het zit in ons bloed, in onze genen, zo zijn we gebouwd. We worden onontkoombaar gedreven door mededogen. Het is de inherente basis-goedheid van alle mensen, van jou en mij.
Ik vermoed dat zelfs degenen die niets willen weten van het lijden om hen heen en die alleen oog lijken te hebben voor het eigen belang, het eigen comfort, de eigen veiligheid, uiteindelijk gewoon diep geraakt zijn door het lijden dat ze zien en proberen zichzelf en hun kleine kring van naasten te behoeden voor het lijden dat ze vrezen. Als we ons hart proberen af te sluiten voor mededogen, doen we dat vaak ter bescherming van onze naasten.
Onze beoefening draait in essentie om het openen van ons hart. Soms is dat verscheurend pijnlijk. Vandaag is dat diep ontroerend en ik voel me naakt en rauw en kwetsbaar en de tranen zijn voortdurend dichtbij.
“God geef mij de kracht om altijd dieper lief te hebben,” schreef Theresa van Avilla. Is dat niet de wens van ons allen?
Ik wens jullie een prachtige Pasen.

Keer op keer treft het me in het hart. Vluchtende mensen op de Brusselse luchthaven, vluchtende mensen in een winkelstraat in Istanbul, vluchtende mensen die vast zitten op de Balkan. Wat is het verschil?
De angst treft iedereen.
De verwondingen, de rouw, het verdriet, de trauma’s; ze treffen iedereen.
De machteloosheid en de wanhoop; ze treffen iedereen.
En we proberen allemaal om aan haat, bommen, verminkingen en dood te ontkomen.
We proberen allemaal om onszelf en degenen die we liefhebben dit alles te besparen.
Het treft iedereen.
We zijn allemaal mensen.

Wie roept dat de grenzen nu dicht moeten, dat we vluchtelingen maar terug moeten sturen, is voor mij in wezen niet anders dan de degene die in de winkelstraat of een terminalgebouw vol vluchtende mensen zijn deur op slot zou doen en niemand meer binnen laat. Ik begrijp de angst die daar achter zit ook. Ik voel die angst ook. Het is dezelfde angst en dezelfde poging om mezelf en degenen die ik liefheb alle mogelijke pijn en angst en verwondingen te besparen. Maar als ik uit angst mijn deur sluit voor vluchtende mensen heb ik de terreur binnen gelaten. Terreur kan ik niet buitensluiten.
Terreur is angst, en die kan ik alleen met open hart en open deur tegemoet treden. Ik kan niet anders. Ik weet geen andere weg.