Mijn vorige stukje dateert van 7 november en al is dat maar drie weken geleden, het lijkt veel verder weg. Er is intussen zoveel gebeurd. Corinne Sensei op bezoek voor de jaarlijkse vrouwensesshin, een vierdaagse sesshin in Alandi, de zendo die verhuisd is van de kleinere voorkamer naar de veel grotere achterkamer en de organisatie van twee extra sesshins in Den Haag, die intussen ook al weer volgeboekt zijn. En ook achter de schermen wordt veel werk verzet, kleine dingen, grote dingen. Maezumi Roshi heeft eens gezegd: “Er zijn geen kleine details, alles in belangrijk”.
De dharma zoals die leeft in deze gemeenschap, in onze sangha, heeft heel veel verschillende vormen. De tienduizend dingen, wordt de dharma wel genoemd. Zo veel dingen, vormen, zoveel mensen, zoveel verschillende expressies van liefde. De een doneert een kussentje, vijf anderen verschijnen na een spontane oproep op de afsluitende bijeenkomst van de sesshin met Corinne sensei, zomaar op maandagmorgen voor de deur, om de zendo (en onze slaapkamer) te verhuizen. Alle vormen blijken één te zijn. De eindeloze grenzeloze lege oorsprong heeft een volkomen natuurlijke en spontane expressie, namelijk die van geven. Schenken. Ja zeggen. Hoe mooi!

Een klein jaar geleden bracht een toenmalige cliënt een foto mee die zijn ex-partner (met wie hij een bittere scheiding uitvocht) hem had gestuurd. Een cliché natuurlijk, maar de foto was doormidden gescheurd en ze had hem het deel gezonden waar hijzelf op stond. Weg met jou leek ze te zeggen. We zijn toen vooral bezig geweest met verwerken en rouwen, maar afgelopen week, toen ik tijdens een opruim-rondje de foto weer tegen kwam, realiseerde ik me dat haar poging om hem op die manier weg te werken, haar poging om al haar verdriet, teleurstelling en machteloosheid weg te werken, alleen maar mislukken kon. Want letterlijk aan de scheur in het papier, aan die afscheiding tussen zij en hij, tussen gelijk en ongelijk, geluk en verdriet, moet alles wat ze weg wilde hebben te zien en te voelen zijn geweest. En dus sterker dan ooit aanwezig. Wat een verdriet.
Al onze pogingen om te voelen dat we goed zijn in plaats van niet goed genoeg, en gelijk hebben in plaats van ongelijk, en gelukkig gaan worden en niet ongelukkig, al die pogingen bergen die afscheiding in zich. En dat toont meteen weer alles wat we trachten te ontlopen. Niet verblijven in goed en kwaad, hoog en laag, is verblijven in de simpele zo-heid van leven. Zonder ergens betekenis aan te hechten is alles gewoon wat het is.

Op de website van Genpo Roshi las ik: “Before awakening, life may feel empty and without meaning, after awakening it is realized that life is empty and meaningless.”
Ten volle weten dat alles leeg en zonder betekenis is, is complete bevrijding. Alles is wat het is en daar hoeft geen enkel oordeel en geen enkele voorkeur over te zijn.
Totale oordeel-loosheid omvat dus ook de oordelen en voorkeuren. De betekenisloze, niets wetende ruimte omvat alles en alles is verbonden. Er is niets dat ontbreekt, niets dat overbodig is. Deze totale onafhankelijkheid is tegelijkertijd dus ook totale afhankelijkheid. Daar is niets tegenstrijdigs aan. Het maakt het mogelijk om gewoon te durven zeggen tegen alles en iedereen: Jullie zijn ik. Ik ben jullie. Wederzijds ontstaat zo de ruimte voor diepe verbondenheid en openheid. Ik heb jullie lief. Ik heb jullie nodig.