Van Helen kreeg ik een dvd van de film “Into Great Silence“, een documentaire over het leven van de Karthuizer monniken van La Grande Chartreuze in Frankrijk. Het deed me denken aan een bezoek dat ik bracht aan de roze zusters van Steyl. De zusters hebben zich teruggetrokken uit de wereld en bidden (in ploegendienst jawel!) 24 uur per dag, dag in dag uit, jaar in jaar uit, non stop, voor het welzijn van de wereld. Een leven van terugtrekking, stilte en alleen zijn. Het lijkt leeg en zinloos, zo’n leven. Zonder enige betekenis voor de situatie in de wereld. Zonder maatschappelijke relevantie. En toch voel ik dat dat wat ze doen ongelofelijk belangrijk is voor de wereld en de mensheid. Het is niet mijn weg, maar ik sta in diepe be- en verwondering over de schoonheid en het diepe mededogen van hun spiritualiteit.
Als we zitten in stilte op onze kussentjes, stil en zonder woorden, dragen we zo veel bij aan het welzijn van alle levende wezens. We zitten niet om iets te bereiken. We zitten omdat we al zijn wat we zijn.

We zijn op sesshin in Alandi in Limburg en genieten van stralend mooi weer en een diepe stilte. En in die stilte zijn er geluiden. Ze zijn er even plotseling als dat ze weer verdwenen zijn. Ze zijn niet, ze zijn, ze zijn niet. En al dat zijn en niet zijn, dat komen en gaan, speelt zich af tegen een onveranderlijke eeuwige stilte, die tegelijkertijd de essentie van het geluid is. Dat ZIJN, wat is dat?

In de verzamelde uitspraken van meester Joshi trof ik de volgende uitspraak aan. “Take one look at me. I am nothing other than I am. The true self is simply this”. Het is een simpele uitspraak en aan de waarheid ervan valt gewoonweg niet te ontkomen. Ik ben waarlijk wie ik ben en ik kan niet anders. En wie ben ik nu eigenlijk?
Dit is de meest fundamentele vraag die ik mezelf kan stellen. Dat onderzoeken leidt me naar de realisatie dat ik dat niet sluitend kan beschrijven. Ik kan hooguit aangeven wat ik NIET ben, maar niet wat ik wel ben. Gek genoeg leidt zien wat ik niet ben, niet tot een kleiner, maar tot een meer omvattend zelfbeeld. Naarmate er meer wegvalt, word ik groter. Want de oorzaak van mijn onvermogen om te zeggen wie ik ben, is de onmogelijkheid om mezelf te begrenzen. De verbindingen tussen wat ik Michel noem en alle vormen en fenomenen in het heelal, zijn grenzeloos. Alles vormt mij en ik vorm alles. Ik ben leven, niet alleen Michel’s leven. Als ik alleen Michel’s leven zou leven, dan moet dat een vorm, een betekenis, een doel hebben. En als dat ontbreekt dan raak ik verloren in de zinloosheid van mijn bestaan. En als ik mezelf scherp omlijnd en gedefinieerd heb, ga ik vergelijken en oordelen en word ik eenzaam, angstig en jaloers.
Leven op zich heeft geen vorm, geen betekenis, geen doel. Het IS gewoon wat het is, hier en nu. Leven begrijpt en doorziet niets, leven is. Kijk nog eens naar Joshu`s uitspraak. Ik kan niet anders zijn dan IK BEN. De realisatie daarvan is niets anders dan de directe realisatie dat mijn dagelijkse leven, Michel’s leven, daarvan de perfecte manifestatie is. In feite is de realisatie van complete eenheid en leegheid, zonder dat dit vorm krijgt als het gewone dagelijkse leven van Michel, net zo zinloos als het gewone dagelijkse leven van Michel zonder die realisatie.

In Parijs op sesshin lees ik over de aardbeving in Japan en heb een déja vu. Ongeveer een jaar geleden deden we hier in Parijs een council circle over de aardbeving op Haiti en alle emoties en schrik zijn er weer. We leven mee met de slachtoffers. Regeringen gaan helpen. We dealen met de situatie zo goed en zo kwaad als we kunnen en tegelijkertijd staan we machteloos tegenover zoveel natuurgeweld, klein in een grote wereld.
In mij welt de tekst van Shantideva op:
“Moge ik een gids zijn voor allen die op de weg reizen;
Moge ik boot, vlot of brug zijn voor allen die willen oversteken;
Moge ik een eiland zijn voor allen die land behoeven;
En een lamp voor wie licht nodig heeft;
Een bed voor wie moet rusten;
En een dienaar voor allen die behoeftig zijn;”

Naast onze kleinheid en machteloosheid staat onze onmetelijke intentie tot liefhebben en mededogen. En door de onmetelijkheid van deze hartgrondige intentie kan die zich plooien in alle richtingen en alle vormen. Wat de situatie ook vraagt, we kunnen vanuit die intentie tot een passende respons, een antwoord komen. Hoe wondermooi, te midden van de pijn en het verdriet.

Ik ben weer terug van de traditionele ( en waarschijnlijk laatste) Big Mind retreat op Ameland. Er is daar een hoop gebeurd waar ik later nog wel eens over schrijven zal. Die gebeurtenissen brachten me opnieuw naar de vraag: Waarom doe ik deze oefening? Waarom zit ik?
In de loop der jaren heb ik heel wat redenen gehad en ook weer achter me gelaten. De belangrijkste reden destijds om te beginnen (en door te gaan) was, dat ik het gevoel had dat er iets aan mij ontbrak. Dat ik incompleet was. En toen ik mijn leraar ontmoette dacht ik in haar datgene te vinden wat ik miste. Ik wilde haar compassie en haar helderheid. Ik vond niet wat ik dacht dat er miste, en ik kon dat met haar hulp ook loslaten. Met haar hulp vond ik mezelf in mezelf.
Dit zoeken en laten gaan, zoeken en loslaten, zoeken, loslaten en weer zoeken; dat is ook vrij zijn van zoeken en loslaten. De inspanning en de doelen laten varen. Eenvoudigweg zijn. Gewoon dit. En gewoon dit.
Simpelweg aanvaarden dat ik niets anders kan zijn dan ik ben. Ik ben. Johannes van het Kruis schrijft: “Ik ben het hart dat wacht, zelfs als ik slaap”. Ik ben het tijdloze grenzeloze lege hart dat wakker is, zelfs als ik slaap en droom en zoek.

Net weer terug uit Parijs, kreeg ik een aantal prachtige mailtjes en berichten van leden van de sangha. En wat me opviel was hoe gewoon het ongewone eigenlijk is. De werkelijkheid is zo simpel. Alle dingen zijn gewoon wat ze zijn. Zonder verhalen, zonder ideeën, zonder oordelen, voorkeur en afkeer. Ik kan geen ander en niet anders zijn dan ik ben. Ik ben. Ik ben jij. Ik ben ik. Er is geen afstand. Dit is intimiteit, zo gewoon en zo wonderbaarlijk.

Mijn vorige stukje dateert van 7 november en al is dat maar drie weken geleden, het lijkt veel verder weg. Er is intussen zoveel gebeurd. Corinne Sensei op bezoek voor de jaarlijkse vrouwensesshin, een vierdaagse sesshin in Alandi, de zendo die verhuisd is van de kleinere voorkamer naar de veel grotere achterkamer en de organisatie van twee extra sesshins in Den Haag, die intussen ook al weer volgeboekt zijn. En ook achter de schermen wordt veel werk verzet, kleine dingen, grote dingen. Maezumi Roshi heeft eens gezegd: “Er zijn geen kleine details, alles in belangrijk”.
De dharma zoals die leeft in deze gemeenschap, in onze sangha, heeft heel veel verschillende vormen. De tienduizend dingen, wordt de dharma wel genoemd. Zo veel dingen, vormen, zoveel mensen, zoveel verschillende expressies van liefde. De een doneert een kussentje, vijf anderen verschijnen na een spontane oproep op de afsluitende bijeenkomst van de sesshin met Corinne sensei, zomaar op maandagmorgen voor de deur, om de zendo (en onze slaapkamer) te verhuizen. Alle vormen blijken één te zijn. De eindeloze grenzeloze lege oorsprong heeft een volkomen natuurlijke en spontane expressie, namelijk die van geven. Schenken. Ja zeggen. Hoe mooi!

Een klein jaar geleden bracht een toenmalige cliënt een foto mee die zijn ex-partner (met wie hij een bittere scheiding uitvocht) hem had gestuurd. Een cliché natuurlijk, maar de foto was doormidden gescheurd en ze had hem het deel gezonden waar hijzelf op stond. Weg met jou leek ze te zeggen. We zijn toen vooral bezig geweest met verwerken en rouwen, maar afgelopen week, toen ik tijdens een opruim-rondje de foto weer tegen kwam, realiseerde ik me dat haar poging om hem op die manier weg te werken, haar poging om al haar verdriet, teleurstelling en machteloosheid weg te werken, alleen maar mislukken kon. Want letterlijk aan de scheur in het papier, aan die afscheiding tussen zij en hij, tussen gelijk en ongelijk, geluk en verdriet, moet alles wat ze weg wilde hebben te zien en te voelen zijn geweest. En dus sterker dan ooit aanwezig. Wat een verdriet.
Al onze pogingen om te voelen dat we goed zijn in plaats van niet goed genoeg, en gelijk hebben in plaats van ongelijk, en gelukkig gaan worden en niet ongelukkig, al die pogingen bergen die afscheiding in zich. En dat toont meteen weer alles wat we trachten te ontlopen. Niet verblijven in goed en kwaad, hoog en laag, is verblijven in de simpele zo-heid van leven. Zonder ergens betekenis aan te hechten is alles gewoon wat het is.

Op de website van Genpo Roshi las ik: “Before awakening, life may feel empty and without meaning, after awakening it is realized that life is empty and meaningless.”
Ten volle weten dat alles leeg en zonder betekenis is, is complete bevrijding. Alles is wat het is en daar hoeft geen enkel oordeel en geen enkele voorkeur over te zijn.
Totale oordeel-loosheid omvat dus ook de oordelen en voorkeuren. De betekenisloze, niets wetende ruimte omvat alles en alles is verbonden. Er is niets dat ontbreekt, niets dat overbodig is. Deze totale onafhankelijkheid is tegelijkertijd dus ook totale afhankelijkheid. Daar is niets tegenstrijdigs aan. Het maakt het mogelijk om gewoon te durven zeggen tegen alles en iedereen: Jullie zijn ik. Ik ben jullie. Wederzijds ontstaat zo de ruimte voor diepe verbondenheid en openheid. Ik heb jullie lief. Ik heb jullie nodig.

Een stukje schrijven vanuit Parijs op een Frans-talig toetsenbord is lastiger dan je waarschijnlijk denkt. Bijna alle A’s die je hier leest waren eerst Q’en. En iedere punt eerst een dubbele punt. Ook W en Z zitten op een andere plek. Lastig! In mijn hoofd zitten de toetsen op een vaste plek, terwijl in werkelijkheid de toetsen van plaats kunnen veranderen als ik van Den Haag naar Parijs ga. Al mijn mentale toetsen blijken eigenlijk ook vaak op een vaste plek te zitten zodat iedere keer als er iets onverwachts gebeurt, de verkeerde teksten geproduceerd worden. En iets onverwachts gebeurt er iedere seconde.
Tegelijkertijd blijk ik een onbeperkte capaciteit te hebben tot bewegen, tot veranderen van mijn perspectief. Dat veranderen van perspectief, bewegen, mezelf (mijn zelf) loslaten om wat er zich ook maar aandient te omarmen. Dat is liefde. Liefde is bewegen. Niet bewegen is vastzitten. Nisargadatta Maharaj zei ooit: “Liefde zegt: Ik ben alles. Wijsheid zegt: Ik ben niets. Tussen deze twee beweegt mijn leven.”